Ispelling

Ang Pilipino pag nahihirapan sa isang sistema, nagrereklamo, pag nalalagay sa alanganin, nagaalsa , pero pag umaayon ang lahat sa kagustuhan nila, kahit mali, ok lang, ang pinahahalagahan ay yung pangsarili lang na inaakala nilang pangkalahatan.

Mga katagang hindi ko alam kung saan ko napulot. Hahaha. Joke lang. Statement ito ng isa sa mga pinaka-idol ko sa school. Oo, idol ko yun, kahit ayaw mong maniwala. Idol, as in ehemplo, pamantayan. Ganoon. At sobra akong nainspire sa grupo ng mga salitang ito na sa tingin ko naman ay tama.

Ngunit, subalit, datapwat, mas epektibo sana ang mga salitang ito kung isinasaalang-alang kung saan ba ito ginagamit. Nakakahiyang isipin na tila na-rush sa pagpost si idol sa paglalagay ng status na ito sa kanyang Facebook account. Na secret na lang kung paano ko nakita kase nakablock ako sa account ni idol. Ilang bagay lang sana ang kanyang naisip kung sanang nakapag-muni-muni muna siya bago magpost ng mga "matalinghagang" salitang ito.

Basahin mong paulit-ulit. Hindi ba totoo naman? Ganyan talaga ang ugaling Pinoy. Astig. Petiks kapag hindi nahihirapan. Okay lang ang lahat, pero ngangawa na pag nahirapan ng kaunti. Kaso kung ganyan ang iniisip ko, malamang magalit sa'kin yung mga HEKASI teacher ko noon. Baka sabihin wala akong natutunan kay Mam Jenny Granale at Mam Cynthia Anonuevo. Baka sabihin natutulog lang ako sa klase nila, na hindi kailanman nangyari, dahil lagi akong busy noon na mang-asar ng mga seatmate kong babae. Kase kung iisipin mo, hindi tatagal ng 300 years ang pagkakasakop ng mga Kastila sa Pilipinas kung umaangal kaagad ang mga Pilipino. Isipin mo na lang kung paanong pahirap ba ang polo y servicio at encomienda mga Pilipino noon. Pero dahil matiisin ang mga Pilipino, natiis ng mga tao ang pangagago ng mga Espanyol sa buwis noon. Huwag mong sabihin sa aking petiks ang polo y servicio at encomienda. At hindi mo din maikakaila na sistema ang tawag dun.

Pero past is past, ika nga. Ang mga Pilipino noon, iba ngayon. May katarantaduhang ugali na nahybrid dahil sa mga ilang taong ang tingin sa mga nagrarally ay subersibo at ang tingin sa kanilang mga sarili ay masisipag na indibidwal na walang inaagrabyado kahit na sino. Kawawa naman ang mga demonstrador sa UP. Ikinakahiya sila ng harabas na pagbibigay ng opinyon ng mga taong napakalaki ng tingin sa kanilang sarili. Kawawa naman ang kapatid ko, na nahihirapan sa isang sistema, at nagrarally sa Mendiola. Siguro kung kapatid ni idol ang kapatid ko, sasabihin niya mag-aral na lang ng mabuti at umasang mapalitan ang sistema. Dahil ang pagrarally o ang pag-aalsa ay isang kamangmangan ng mga taong walang talinong tulad ni idol.

Kung sabagay, pansarili nga naman ang ipinaglalaban ng kapatid ko. Iskolar kase ang kapatid ko at makakaapekto sa allowance niya ang budget cut. Nakakainis isipin, pero may bahid ng katotohanan. Kawawa naman siya. Gusto lang niyang maipaglaban ang pagpapatigil ng budget cut sa edukasyon. Na para kay idol ay isang pansariling mithiin. Ano kaya? Ano bang pakialam ng kapatid ko sa mga ibang nag-aaral sa UP? Kilala ba niya ang lahat ng iyon? Naalala ko pa nga yung kwento niya sa akin, na marami daw ang mayayaman na nagrarally. Anak ng dentista, abogado, doktor at mga inhinyero na merong gustong maipaglaban. Gusto nilang ipakita na ang sistema ng pagputol ng budget sa edukasyon ay makakaapekto ng malaki sa ating lipunan. Pero wala tayong magagawa. Delingkwente ang tingin ni idol sa mga nagrarally sa kalsada, nakikipaglaban para sa kanilang opinyon at iba pa.

Tila nalilimutan ni idol ang kanyang kalayaang tinatamasa ngayon. Bunga ito ng mga Pilipinong nagbuwis ng kanilang reputasyon para sa inaakala nilang tama. Hindi sila natakot na matawag na rebelde at mga taong may hidden agenda. At para sa kapatid ko, hindi nya ikinakahiya ang pagrarally. At lalong hindi ko siya ikinakahiya kase nagrarally siya. Hindi ko siya masisisi. Para sa kanya, ito ang paraan ng pagpapakita ng kapangyarihan sa maliit na paraan. Hindi bobo ang kapatid ko para magrally ng mag-isa. Hindi siya tanga para matawag na tamad na estudyante. Hindi rin natutuwa ang kapatid ko pag sinasabihan siyang "Mag-aral ka na lang.". Pero wala. Hindi sila uupo sa classroom para mag-aral kung alam nila ang masamang epekto ng ganitong programa ng pamahalaan. Hindi sila makakapagconcentrate mag-aral sapagkat maiisip nilang ang mga pinaghirapan nilang mga aralin sa school ay mababawasan ang kalidad dahil sa solusyong halos hindi pinag-isipan ng mga nakaupo sa pwesto sa pamahalaan. Sobra na lang ang kanilang pag-aalala para sa kapakanan ng nakararami upang maitulak sila sa kalsada sa pagrarally. At ang tawag sa kanilang mga lumalaban para sa kapakanan ng iba laban sa bulok na sistema ay may sariling interes at hangarin.

Sino sa tingin mo ang mga makasarili? Kung hindi sila magrarally, malalaman mo bang may budget cut sa edukasyon? Malamang hindi. Hindi mo rin malalaman kase hindi ka interesado. Hindi ka interesado kase wala kang pakialam. Hayan. Ganyan ang mga taong nag-iisip sa kapakanan ng iba.

Kung ako ang magbibigay ng argumento, maiisip kong saka na lang ako lalaban sa sistema kapag stable na ako o kaya naman kapag may makikinig na sa aking sasabihin. O kaya naman, wala rin namang magbabago kahit na magrally pa ako at magbigay ng mga sulat sa kinauukulan. Isang halimbawa ng mga katarantaduhang ugali na nakikita ko sa panahon ngayon: chronic procrastination. Kaso iba ito, kase limang taon o kaya sampung taon ang pagitan. Anong gagawin mo sa loob ng ilang taong hindi ka pa lumalaban? Oh, come on. Alam ko na, malamang inuuna mo ang mga pansarili mong layunin.

Kawawa naman ang mga Pilipino. Dahil umaangal lang kapag nahihirapan at naglulumunoy sa bulok na sistema kung nakikinabang. Tanungin mo nga ang sarili mo, idol. Di ba Pilipino ka rin? Sa tingin ko, hindi naman ikaw ang nahihirapan kase, hindi ka naman umaangal. At dahil Pilipino ka, isa ka sa mga nagtatampisaw sa bulok na sistema kase nakikinabang ka. Ikaw na rin ang nagsabi tungkol sa mga ugali ng mga Pilipino. Sayong keyboard na rin mismo nanggaling ang mga binitiwan mong kataga.

Kuntento ako sa mga palakad sa school. Kahit na mahirap, alam ko ang dahilan kung bakit dapat mahirapan. Nararamdaman ko ang punto kung bakit pinapahirapan ang mga estudyante. May mga nagsasabing hindi makatarungan pero, sang-ayon ako sa mga binhing itinatanim sa atin ng ating mga propesor.

Subalit, sapagkat estudyante rin ako, naiintindihan ko ang hinaing ng mga kapwa ko estudyante rin. May punto rin sila, pero wala ako sa lugar manghusga kung sino ba talaga ang tama sa kanilang dalawa.

Pero si idol yata ay nasa lugar para humusga. Matalino siya at gustong isampal sa inyong lahat na ang kasipagan niya ang nagdala sa kanyang tagumpay. Gusto niyang sabihin sa ating lahat na hindi hadlang ang sistema para sa ikauunlad ng kung sino man. Tama naman. Hindi naman talaga hadlang ang maling pamamalakad to overcome all odds. Kung masipag ka lang at dedicated tulad ni idol, kakayahan lang ang magdadala sa iyong tagumpay. Hindi mo kailangang mag-rally para makagraduate. Hindi mo kailangang gumawa ng kung anu-ano para magkaroon ng kung anong meron ka ngayon. Maswerte ka't pinapaboran ka ng tadhana, pero hindi lang ako sigurado kung yun lang ang pumapabor sa iyo. May pumapabor man sa iyo o wala, hindi maiaalis sa iyong katauhan ang pagkamakasarili at pagkawalang utang na loob sa kalayaang tinatamasa mo ngayon. Hindi ko mapapatawad ang pang-aalipusta mo sa kadakilaang pinapakita ng ibang taong gustong maipaglaban ang para sa ikabubuti ng iba. Kung sabagay, hindi mo talaga maiintindihan ang bawat isang salitang isinulat mo, lalo na kung wala kang ipinaglalaban kundi ang sarili mong kapakanan.

Ang Pambura, Bow.

Ano bang ginagawa ng pambura? Kung pilosopo ka, malamang ang sagot mo sa'kin, e di nagbubura. Kung medyo matalino ka, nagtatanggal ng mali sa isang komposisyon. At kung bastos ka, ayun, nagbubura*.

Kahit na bastos ka pa, sigurado ako, nakagamit ka na ng pambura. Nakaugalian natin, noong mga kindergarten pa tayo, na gumamit ng mga ganitong klaseng aparato upang magtama ng mga lampas na guhit kapag nagsusulat ng letra, upang magtanggal ng mga sulat ng lapis sa dilaw na desk, o kaya naman bilang pacifier ng mga batang gutom. Nung bata ako naalala ko, gumamit din ako ng mga pambura. Mahilig kasi akong magdrowing ng mga tangke-tangke at tau-tauhan habang nagma-Math. Kaya ayun, kailangan kong burahin yung mga naidrowing ko sa padpaper para makakuha ng star.

Ang aksaya ko siguro noon, kung wala akong pambura. Kawawa naman ang mga puno dahil sa pagwaldas ko sa papel dahil lumampas lang sa red-blue na guhit ng padpaper yung buntot ng "y", mga ganun. Kaya naman natuwa na rin ako sa pagkakaimbento ng pambura. At least may magandang mensaheng itinuturo sa atin ang napakasimpleng gamit na ito.

"Much like the eraser on a pencil, we can also correct most of our mistakes." Ito yung napakapamosong aral tungkol sa pambura ng lapis. Na kung iisipin mo, tama naman talaga, at napakagaling ng taong nag-isip ng bagay na ito. Kaso, para sa akin, hindi na ito lubhang epektibo dahil gasgas na. Tatlong retreat na ata ang napuntahan ko, at ito mismo ang laging ipinapahiwatig ng bawat isa. Ang buhay ay may pambura kaya wag kang matakot na magkamali.

Isang nakakatakot na pag-iisip na tipong wawasak sa lahat ng pilosopiya ng buhay. Dahil tila may nalilimutan ang bawat isa sa atin sa paggamit ng walang kamatayang pambura. Ang pambura ay practice lang. Hindi ito unlimited. Ang lapis may pambura, pero ang pambura walang lapis. Okay lang magbura, pero kung patuloy mong buburahin ang mga pagkakamali, mauubusan ka din. Nadudumihan ka rin habang nagbubura ka, nababawasan ka rin. At iyon ang katotohanan. Hindi lahat ng papel tinatanggap kapag may bura na. Hindi lahat ng pambura nagagamit pa rin kahit marumi na. Wag mo nang hintaying marumihan ka pa, o maubos ka pa bago ka matuto. At lalong wag kang magbura ng hindi mo pagkakamali, kase baka maubusan ka para sa sarili mo. Sayang.

Microcosm

Microcosm. Isang salita na recently ko lang natutunan, at sa sobrang tuwa ko sa salitang ito, e lagi ko na siyang ginagamit. Ginagamit ko sa formspring, sa tumblr at dito sa blogger. Hindi ko maipaliwanag kung paanong impluwensya ang binibigay sa akin ng ganitong klaseng salita, pero lubha akong naapektuhan nito, simula ng matutunan ko ito sa aking kapatid sa UP.

Simple lang ang kahulugan ng microcosm. Isang maliit na mundo, o "miniature world" sa ingles. Naalala ko pa kung paano ginamit ng kapatid ko ang salitang ito. Sabi nya, astig daw dahil ang eleksyon pala sa UPSC sa kanila, e "microcosm" ng eleksyon sa Pilipinas. Na sa pagkakaintindi ko, e kinukumpara niya na ang UPSC ay isang maliit na representasyon ng eleksyon sa Pilipinas. Hindi ko na lang itinanong sa kanya kung bakit. Pero may ideya na ako kung ano ang nangyayari sa eleksyon sa UP. Tiyak ko, may ideya ka na rin kung ano ang nangyayari dun.

Pero hindi lang iyon ang matatawag kong microcosm, dahil kahit ang block ko sa Don Bosco e parang microcosm din ng lipunan sa Pilipinas. Libre ka ng mag-imagine kung anong mangyayari sa bansa natin kung kami ang mamumuno. Haha. Syempre, kasama din ako sa "mundo" ng mga ECE sa Don Bosco. Pero mas partikular kung ihahalintulad natin sa pamumuno sa Pilipinas ang section ko. Kase dun naman talaga dapat magsimula. Kung saang lupalop ka man naroon, dun dapat magsimula ang pagbabago.

Hindi pangkaraniwang katarantaduhan ang nangyayari sa section ko. Maihahalintulad mo ito sa pamamalakad ng mga pulitiko sa Pilipinas. Na meron lang namang dalawang napaka-prominenteng katangian. Duwag at mayabang. Oo, ganyan ang klase ng lipunang kinabibilangan ko ngayon. Merong mga taong sobrang yabang at may mga taong napakaduwag sa komprontasyon. Hindi mo maiisip kung saan ka ba lulugar sa kanila. May mga taong saksakan ang yabang kung sila'y makapagmalinis, at may mga tao rin namang akala mo matapang, pero wala naman talagang ibubuga. Parang mga pulitiko sa Pilipinas. Niyayakap ang lumang sistema, walang pakialam sa ikabubuti ng iba, at sobra ang crab mentality. At katulad ng pulitika sa Pilipinas, isang paksyon lang ang responsable sa ganitong mga kalokohan. Hindi naman lahat ng pulitiko sa bansa natin e, tiwali. Minsan, kung sino pa ang may kakayahan na makapamuno ng wasto, e sya pa ang nagpapaumpisa ng katiwalian. Ganyan katalamak ang katarantaduhan sa'king butihing ECEA. Nilalamon na ng kawalang-pagkakaisa ang nakagisnan kong bloke.

Tulad ng pamahalaan, may kalaban din naman ang mga duwag at mayayabang na ito. Ang mga rebelde tulad ng MILF at Abu-Sayaff dito sa Pilipinas. Itinakwil ng pamahalaan dahil sa kanilang pagmamagaling at pagmamalinis. Ang mga rebeldeng ito, na minsan ring naging parte ng pamahalaan, e nagbaka-sakaling mapag-isa ang bulok na sistema, o yung iba naman, e nakalaban ng ilang opisyal ng pamahalaan, ay pilit na humahanap pa rin ng pagbabago para sa kanilang bansa. Pero sigurado ako, mabibigo rin sila, dahil sa libu-libong sundalo na ipapadala ng mga promotor ng gulo. Hindi nila kakayanin ang mga "backer" ng pamahalaan. Hinding - hindi nyo sila kakayanin. Dahil tiyak ako, hindi sila mga pangkaraniwang tao.

Unahin natin si Erap. Oo, si Erap. Yung masang-masa ang dating. Pag nakita mo, ang bangu-bango ng pangalan niya. Artista e. Action star. Household name. Hindi siya pangkaraniwang "backer" dahil siya ang may hawak ng jueteng payola sa Pilipinas. Meron din kami niyan. Meron din siyang pinanghahawakang samahan at mga kaibigan. Household name din siya. At masang-masa ang dating. Ganyan siya katinik. At tulad ng sa SONA ni Erap, "walang kaibi-kaibigan, kama-kamag-anak.", ganoon din siya. May integridad sa trabaho at bayan. Pero sa realidad, hindi siya ganoon. Makikita mo kung sinu-sino lang talaga ang pinapaboran niya sa kanyang termino. Hindi mo siya ma-iimpeach kung sa section namin ang pag-uusapan. Sisimulan mo palang ang korte, adjourned na. Ganoon kalakas si Erap. Untouchable. Indestructible. Hindi mo pwedeng salingin kase hindi mo siya kakayanin. Kaso ang pagkakaiba lang nila ng totoong Erap, e mas matalino, mas tuso at mas mayabang siya sa totoong Erap. Panis na panis si Joseph Estrada sa taong ito.

Syempre, kung meron tayong Erap, meron tayong Cory Aquino. Ang reyna ng Demokrasya. Ang simbulo ng kapayapaan. Ang pinakamabait na presidente natin sa Pilipinas. Siya ang nagtapos ng Martial Law sa Pilipinas. Sa school, isa siya sa mga simbulo ng kapayapaan at pagkakaisa. Napakaswabe ng style ni Tita Cory. Hindi ka naman niya pagsasabihan o ano. Dahil aura pa lang niya, titiklop ka na. Hindi mo siya kayang sirain. Hindi mo siya kayang pagsabihan. Hindi ka bubuhayin ng private army niya. Daig pa sa Martial Law ang censorship kapag ginago mo ang taong ito. Kahit may punto ka, babarilin ka pa rin. At dahil si Tita Cory ang isa sa pinakamababait nating presidente, siya ang pumapagitna kapag may sigalot sa pamahalaan. At epektibo naman dahil sa imahe niyang kabutihan.

Hindi pa diyan nagtatapos ang gabinete ng pamahalaan sa ECEA. Hindi puwedeng puro ehekutibo lang ang nagpapatakbo sa pamahalaan. Siyempre, andyan din si Chief Justice Hilario Davide. At sa opinyon ko, si Chief Justice ang pinakamakapangyarihan sa kanilang lahat. Hindi malalagay sa posisyon si Tita Cory at si Erap kung hindi ito sumang-ayon sa moralidad ng ating butihing Chief Justice. Hindi sila makakapanumpa sa tungkulin kung wala ang approval nya. Halos lahat ng internal affairs na-handle ng Chief Justice. Siya din ang humuhusga sa mga suliraning pang-moralidad at suliranin sa loob ng bloke. Isa siya sa pinagkakatiwalaang hukom ng lahat dahil sa kanyang malinis na pangalan at magandang credentials. At base sa aking karanasan, naranasan ko na kung paano humatol ang Chief Justice. Swabe sa sentensiya. Hindi mo mahahalata. Ganoon siya katindi. Siya ang tunay na "backer". Dahil lagi siyang nasa likod. Hindi mo siya makikita sa frontline. May mga taong gumagawa ng mga gusto niyang iparating para sa kanya.

Siyempre, kung merong ehekutibo at hudisyal, meron ding dapat legislative part ang isang pamahalaan. At siyempre, meron din kaming senador. Ang pinakamatapang na senador na hinding-hindi ka uurungan. Si Miriam Defensor-Santiago. Sa lahat ng senador, isa si Miriam-Defensor Santiago sa pinakamatalino. Isa siya sa mga may pinakamagandang credentials. Kung makikita mo ang pinag-aralan niya, maiinggit ka talaga. Nakapunta pa nga siya sa ibang bansa, di ba, sa Harvard pa. At sa pamahalaan natin sa Pilipinas, meron siyang punto kapag nagbibigay ng privilege speech. Ganito rin naman sa section namin. Magaling si Miriam, may punto ang kanyang mga sinasabi, subalit, tulad ng sa Pilipinas, lagi siyang wala sa lugar. Nakakairita. Parang si Kris Aquino kung sumahod sa spotlight. Para bang kung makikita mo siya lagi, gusto nyang isampal sa iyo ang lahat ng kanyang napag-aralan. At dahil senador si Miriam, marami rin siyang nagagawang batas, na kung pag-aaralan mo, e parang siya lang lagi ang unang makikinabang.


Pero ang pinakahinahangaan kong pulitiko sa section namin, ay si First Gentleman Mike Arroyo. Walang tatalo sa tindi ng kapal ng mukha ni First Gentleman. Hindi mo kakayanin ang tindi niya. Political immunity, political perks, lahat na. Hindi natatapos ang benefits nya sa pamumuno. Isa siya sa mga pinakatinitingala kong pulitiko na hindi ko maisip kung paano ko maisasalarawan kung gaano siya katalino, katuso, kayabang, kagaling dumiskarte at kung gaano ba talaga kakapal ang pagmumukha ng taong ito. Pero di tulad sa totoong First Gentleman, matapang itong sa section namin. Naghahamon ito ng direktang comprontasyon. Nakakatakot kung siya'y manghamon sa publiko. Manginginig ka sa katatawa. Hangang-hanga din ako kay First Gentleman kung gaano siya kaloyal sa administrasyon. Kung gaano siya kaloyal sa perks and benefits. Kung paano niya nakakasundo ang mga taong ganid sa kapangyarihan. Iba siya. Ibang-iba talaga.

Nahahaluan tuloy ng mga bulok na prutas, yung mga naninirahan sa section ko. Yung ibang wala namang kinalaman nadadamay tuloy. Tulad ng Pilipinas, hindi naman talaga masama ang section ko, katunayan, isang subersibong paksyon lang naman ang nagpapatakbo sa imahe ng aming butihing bloke. Nakakaawa lang sapagkat yung ibang mamamayan na tunay na nagsisikap at nakikisama sa iba, e naikukumpara na rin dahil sa mga paksyon na ito. May pag-asa pa namang mabago, pero hanggang hindi natin tinatanggal ang mga tiwaling pulitikong ito sa kanilang pwesto, kahit kailan ay hindi magkakaroon ng tunay na pagkakaisa. Laging may maiiwan. Laging may maeetsapwera.

Pero, sino nga ba ako sa blokeng ito? Isa ba ako sa mga pulitikong nagpapatakbo at nagpapabango ng pangalan? O isa ba ako sa mga mamamayan na patuloy na namumuhay lang na walang pakialam at nagdadasal na sana ay magbago? O maaring isa rin ako sa mga rebeldeng naitakwil dahil sa salungat na paniniwala? Simple lang ang maisasagot ko diyan. Mas makapangyarihan pa ako sa mga pulitiko na yan. Mas may pakialam pa ako sa mga mamamayan na yan. At lalong mas malala ang pagkasalungat ko sa mga rebeldeng yan. Dahil ako ang mass media. Ang nagbabalita ng totoo at di-totoo, ng masama at ng mabuti, ng good or black propaganda. Ikaw na ang bahalang humusga kung anong klaseng balita nga ba ang inihayag ng mamamahayag.

Insensitivity 1000

Hindi ko alam kung paano ko ba mailalarawan ang sitwasyon na kinabibilangan ko ngayon. Dahil hindi kaya ng konsensiya ko na maging "asset" sa isang krimen. Kung alam mong mali, syempre malamang pipigilan mo. Hindi kaya ng konsensiya ko na manood na lang sa gagawin ng kapwa ko, lalo na kung may buhay tayong pinag-uusapan dito.

Ayokong makialam, ayokong mangaral at lalong ayokong magmalinis. Ayokong magsalita ng hindi ko naman kayang panindigan at sawa na rin ako sa pag-aayos ng mga bagay na wala naman talagang kinalaman sa akin. Hindi rin naman ako natutuwa sa inaasal ng mga tinutulungan kong tao. Pero wala naman akong magawa. Kase nakasanayan ko nang makialam. Dahil sa simpleng pangaral ng tatay at nanay ko na maging aware sa mga nangyayari sa paligid ko, medyo lumakas ang pakiramdam ko kung may mali sa paligid ko, at lalo kung may nasasaktan sa paligid ko.

Nakakaawa at nakakainis. Yan ang nararamdaman ko kung may kaibigan ako na nasasaktan o kaya pinagtutulungan. Lahat naman siguro mararamdaman yan. Dahil likas naman sa'tin ang kabutihan. Kaso lang, nakakainis lang kung bakit kailangan pa natin talagang saktan yung kapwa natin, para maipakita ang tamang halimbawa o tamang pag-iisip. Hindi porke yan ang alam mong tama, isisigaw mo na. Matuto kang makiramdam at alamin ang pakiramdam ng nakakarami, dahil hindi lang ikaw ang tao sa mundo. Hindi lahat ng tao, makikita ang gusto mong makita base sa lente na pinagtitingnan mo. Ipakita mong hindi ka kinulang sa edukasyon. Hindi porke ganoon ang ugali mo e, wala ka nang pag-asang mabago. Hindi porke prangka ka e, hindi mo na mapipigilan ang sinasabi mo. Bawat salitang binibitawan ng tao, e pwede ring makapatay.

Ang labis na pagpapahalaga sa sarili ay hindi nagiging basehan ng mabuting pagkatao. Ang pakikipagkaibigan ay hindi nagtatapos sa pagsasabi ng mali ng isang kaibigan upang maipahiya. Sana kung ayaw mong gawin sa'yo ang isang bagay, wag mo ring gawin sa iba. Wag kang magtakip ng tenga kung hindi mo pa naririnig ang lahat ng sasabihin ng isang tao. Sana hindi mo ilagay sa iyong kamay ang paghuhusga sa mga masasamang tao sa lipunan.

Hindi ka Diyos, at lalong hindi rin naman ako. Pero kilala kita, malamang na huhusgahan mo na naman ako at hindi titigilan ng mga patutsada mong hindi ko alam kung may pinaghuhugutan ka o kung anuman. Bilang isang nagmamalasakit, ay gusto kong ipaabot sa iyo na hindi ikaw lang ang tao sa mundo, at hindi titigil ito kung kailan mo naisin. Darating ang panahon na kakailanganin mo rin ang mga taong hinuhusgahan mo, at sana hindi ka nila itrato ng gaya ng pagtrato mo sa kanila.